Wat Gebeurt Er na een Verbod? De Cyclus van Vervangende Research Chemicals

Wanneer overheden research chemicals (RC’s) en nieuwe psychoactieve stoffen (NPS) verbieden, is het doel duidelijk: de volksgezondheid beschermen en het gebruik van ongeteste, risicovolle stoffen beperken. Maar in de praktijk blijkt keer op keer dat een verbod vaak slechts tijdelijk effect heeft.

Wat volgt is een voorspelbare cyclus van vervanging, waarbij nieuwe chemische varianten van verboden stoffen razendsnel hun plaats innemen op de markt. Dit fenomeen staat bekend als het "whack-a-mole"-effect: zodra één stof verboden is, duikt een licht gewijzigde vervanger op.

Hoe Nieuwe Stoffen Vervangen Worden

De vervangers zijn meestal analogen—stoffen die slechts minimale wijzigingen hebben ondergaan in hun moleculaire structuur. Deze kleine aanpassingen zijn vaak voldoende om wetgeving te omzeilen, terwijl het psychoactieve effect grotendeels behouden blijft.

Voorbeelden:

• Na het verbod op 4F-MPH (een stimulant vergelijkbaar met Ritalin) verschenen alternatieven als 4F-EPH of 4F-IPH op de markt.
• Toen 3-MMC werd verboden, kwamen er vrijwel direct stoffen als 4-MMC (mephedrone) of 3-CMC voor in de plaats.
• Het verbod op opioïden zoals etonitazepyne leidt tot het opduiken van andere, nog niet-geclassificeerde nitazeen-varianten.

Waarom Gaat Dit Zo Snel?

Er zijn drie belangrijke redenen waarom nieuwe analogen zo snel opduiken:

1. Hoge winstmarges: Deze stoffen zijn goedkoop te produceren en worden verkocht met grote winsten, vaak als "niet voor menselijke consumptie."
2. Wettelijke achterstand: Veel landen verbieden specifieke moleculen, waardoor lichte structurele varianten legaal blijven totdat ze afzonderlijk verboden worden.
3. Vraag vanuit gebruikers: Zodra een populaire stof verboden wordt, ontstaat er directe vraag naar een “legaal” alternatief met vergelijkbare effecten.

Gevolgen voor Volksgezondheid en Beleid

De opkomst van analogen brengt nieuwe risico’s met zich mee:

• Er is vaak weinig tot geen klinische informatie beschikbaar.
• De potentie en toxiciteit zijn onvoorspelbaar.
• Gebruikers weten vaak niet wat ze nemen, vooral wanneer stoffen verkeerd gelabeld zijn.

Zelfs testkits kunnen moeite hebben met het identificeren van recent verschenen stoffen, wat harm reduction bemoeilijkt.

Wat Is de Oplossing?

Experts pleiten voor een combinatie van maatregelen:

• Breed analogenbeleid, waarbij niet alleen individuele moleculen, maar hele klassen van stoffen worden gereguleerd.
• Snelle interventie, met noodmaatregelen om nieuwe stoffen tijdelijk te verbieden.
• Internationale waarschuwingssystemen, zoals het EU Early Warning System, om trends vroeg te signaleren.
• Publieke voorlichting, zodat gebruikers beter begrijpen wat de risico’s zijn.

Conclusie

Verboden zijn belangrijk, maar zelden afdoende. Zolang er vraag is naar psychoactieve middelen, zullen nieuwe RC’s blijven opduiken. De enige effectieve aanpak is een combinatie van proactief beleid, internationale samenwerking, moderne testmethoden en publieke bewustwording.